پلاستیک امروزه کاربردهای مختلفی در زندگی بشر دارد و همه ی ما در زندگی روزمزه انواع ظروف پلاستیکی، ظرف سس، آب معدنی و… را می بینیم و البته کاربرد پلاستیک در زندگی بشر به همین جا ختم نمی‌شود. قبل از اینکه شما را با تاریچه پلاستیک و ویژگی‌های مثبت آن آشنا کنیم که سبب شده در زندگی‌های امروزی کاربردهای متنوعی در بخش‌های مختلف صنعت، بسته بندی، حمل و نقل و … داشته باشد ابتدا توضیح مختصری از پلاستیک می‌دهیم:
پلاستیک در دسته‌ی مواد نیمه مصنوعی و مصنوعی قرار دارد و از دو روش پلیمریزاسیون و بسپارش افزایشی یا تراکمی ایجاد میشود. در واقع می‌توان گفت که پلاستیک منشا نفت و گاز دارد و با استفاده از فرآیندهای مکانیکی و حرارتی در شکل‌های مختلف و گوناگونی تغییر شکل می‌دهد. شکل پذیری پلاستیک آن را به عنوان جانشینی مناسبی برای شیشه، سرامیک و مس تبدیل کرده است. در حالت کلی پلاستیکها در دو دسته‌ی زیر قرار می‌گیرند:
1- ترموپلاست‌ها (پلاستیک‌های گرما نرم) : این نوع از پلاستیکها مواد پلیمری و پلاستیکی هستند که در اثر یک درجه حرارت نرم شده و قابلیت شکل دهی پیدا می‌کنند و پس از از دست دادن حرارت یعنی وقتی سرد می‌شوند شکل جامد پیدا می‌کنند. پلاستیک‌های گرما نرم را می‌توان به دفعات مکرر با ذوب کردن مجددا استفاده کرد که می‌توان از این دسته از پلاستیکها نایلون را نام برد.
2- ترموست‌ها (پلاستیک‌های گرما سخت): این پلاستیکها شامل پیوندهای سه بعدی و عرضی هستند و به همین دلیل پس از اینکه برای اولین بار به وسیله‌ی حرارت به قطعه‌ای یکپارچه تبدیل می‌شوند اگر دوباره حرارت ببینند ذوب نمی‌شوند. از ترموست‌ها می‌توان به ملامین و باکالیت اشاره کرد.
تاریخچه پلاستیک
در سال 1862 میلادی برادران هایت موفق به تولید سلولوئيد (نام تجاری نوعی پلاستیک گرمانرم و آتشگیر است) شدند و 40 سال پس از این فردی به نام باکلند توانست باکليت (پلاستیک و باکلیت هر دو پلیمرهای آلی هستند) را تولید کند.
در فاصله‌ی سال‌های 1921 تا 1928 نايلون‌ها، اوره – فرمالدهيد و … وارد بازار شد، جالب است بدانید که نخستین پلاستیک تجارتی توسط شخصی به نام gohn wesly hyatt که همان نیترات سلولز بود تولید شد تا به عنوان جانشین عاج فیل استفاده شود چرا که در آن زمان از عاج فیل در تزیینات مختلف استفاده می‌شد.
در ابتدا صنعت پلاستیک به آرامی در جهان جلو می‌رفت اما در دهه‌ی 1930 صنایع پلاستیک‌های تجاری امروزی شروع به کار کردند. پلي وينين کلريد که نوعی پلاستیک بسیار پر کاربرد است در ساخت محصولات مختلف مورد استفاده قرار گرفت.
دهه 1950 تا 1960 دانشمندانی چون زيگلر از آلمان و ناتا از ايتاليا روش‌ها و اصول پليمراسيون را ساختند که سبب شد تا تکونولوژی جدیدی ایجاد شود و پليمرهايي مختلفي همچون پلي اتيلن‌ها، پلي پروپيلن‌ها، پلي اترها، اپوکسي‌ها و … ساخته شدند. در واقع این دوران مهم‌ترین دوره‌ی پیشرفت صنعت پلاستیک است در آن زمان پلاسیتک‌های مختلفی اختراع و تولید شدند که کاربردهای متنوعی داشتند.
در ایران نیز فراگیرترین تشکل پلیمری کشور، انجمن ملی صنایع پلاستیک ایران است که در سال 1392 فعالیت خود را آغاز کرده است.
صنعت پلاستیک از لحاظ تاریخی، رشد بسیار سریعی داشته است گرچه از اواخر قرن نوزدهم پلاستیک‌های مصنوعی به صورت گسترده به بازار نفوذ پیدا کردند ولی در حقیقت صنعت پلاستیک با ورود مواد اوليه پتروشيميايي به بازار که نسبتا ارزان بودند و با پایان جنگ جهانی دوم رشد پیدا کرد و در حال حاضر عصر کنونی را می‌توان به عصر پلاستیکها نام‌گذاری کرد چرا که از پلاستیکها در موارد بسیار متنوعی استفاده میشود.
خصوصیات و ویژگی‌های پلاستیک
پلاستیکها خواص و ویژگی‌های خاص و متعددی دارند که در دیگر مواد ساختمانی، شیشه، چوب و… وجود ندارد و همین مساله پلاستیک را از این مواد متمایز کرده و باعث افزایش کاربردهای آن در زندگی امروزی بشر شده است. در ادامه شما را با خصوصیات پلاستیک آشنا می‌کنیم.
ویژگی‌های اصلی پلاستیکها
جالب است بدانید که پلیمرها به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که دارند در رده پر مصرف‌ترین مواد در دنیا قرار گرفته‌اند.
1- سبک بودن: پلاستیکها نسبت به فلزات از وزن کمی برخوردار هستند و به دلیل سبک بودن می‌توان از پلاستیکها در شرایط و مکان‌های گوناگون استفاده کرد.
2- عایق الکتریسته بودن: همانطور که می‌دانید انواع پلاستیک در برابر الکتریسته و جریان برق عایق هستند یعنی جریان برق از آنها عبور نمی‌کند. همین ویژگی سبب شده تا بتوان از پلیمر در صنایع الکتریکی و الکترونیکی نظیر ساخت انواع کلید، پریز برق، سر پیچ لامپ و یا روکش سیم‌ها، کابل‌ها، ابزار الکتریکی و … استفاده کرد.
3- شفاف بودن: برخی از انواع پلاستیک شفاف هستند در نتیجه می‌توان آنها جایگزین شیشه در برخی از موارد چون ظرف سس، ظروف نگهداری مواد غذایی مختلف و… کرد.
4- مقاومت بالا: برخی از پلیمرها از مقاوت بالایی برخوردار هستند و همین ویژگی امکان استفاده از آنها را در شرایط گوناگون جوی فراهم کرده است برای مثال پلاستیکها ضد رطوبت بوده و در برابر فرسودگی مقاوم هستند.
5- رنگ پذیری: پلاستیکها رنگ پذیر هستند. از این رو می‌توان از پلاستیکها در تولید قطعات گوناگونی استفاده کرد که دیگر نیاز به رنگ آمیزی آنها نباشد.
6- مقاوم بودن در برابر خوردگی و حلال‌های مواد شیمیایی: امروزه پلاستیکها را در صنایع مختلفی چون صنایع غذایی، بهداشتی و شیمیایی مورد استفاده قرار می‌دهند و دلیل این امر همین ویژگی پلاستیکها است.
7- بهداشتی بودن: جالب است بدانید که روی پلاستیکها باکتری‌ها، انگل‌ها، میکروب‌ها، قارچ‌ها و جلبک‌ها نمی‌توانند رشد کنند و به همین دلیل است که از پلاستیکها در صنایع داروسازی، ساخت وسایل پزشکی، ابزار جراحی و دندانپزشکی استفاده می‌کنند.
8- عایق حرارت بودن: برخی از پلیمرها در برابر گرما و حرارت مقاومت بسیار بالایی دارند در نتیجه از آنها در ساخت لوازمی که باید در مجاورت گرما قرار بگیرند ولی خود گرم و یا سوخته نشوند استفاده میشود که می‌توان به مواردی چون میز، صندلی، دسته ظروف، فرمان اتومبیل و … اشاره کرد.
9- شکل پذیری راحت: پلاستیکها را می‌توان به راحتی قالب ریزی کرد و در انواع شکل و فرم‌های گوناگون تولید کرد.
10- ارزان بودن فرآیند تولید: سرعت ساخت مواد پلاستیکی بالا است و از طرفی پایین بودن قیمت مواد اولیه یکی دیگر از دلایل مهمی است که سبب استفاده گسترده از پلاستیکها شده است.
یک دیدگاه بنویسید