Posts in category: مقالات

شاید به گوش شما نام بطری پت خورده باشد و بخواهید بدانید که بطری پت چیست؟ و چه کاربردهایی دارد؟ در این مقاله در مورد بطری پت اطلاعات کاملی را ارائه داده‌ایم. اگر می‌خواهید اطلاعات کامل از بطری پت داشته باشید تا آخر این مقاله با ما همراه باشید. قبل از آشنایی شما با بطری پت درباره پلاستیک پت توضیح مختصری می‌دهیم.

پلاستیک پت چیست و چه کاربردهایی دارد؟

پلاستیک پت برگرفته از کلمه‌ی پلی اتیلن ترفتالات (PolyEthylene Terephethalate) است. پلاستیک پت وابسته به خانواده‌ی پلی استرها بوده و جزو پلیمرها با زنجیره طولانی محسوب می‌شود.

پلاستیک پت که یک نوع پلیمر است از دو ماده مشتق نفت خام به نام‎‌های مونومر اتیلن گلیکول اصلاح شده و ترفتالات اسید خالص تولید می‌شود. پلاستیک پت سبک، مطمئن و منعطف است و ظاهری نیمه کریستالی دارد و به دلیل قابلیت باریافتی به عنوان پلاستیک پاک نیز شناخته می‌شود.

پلیمر پت یکی از پرکاربردترین پلیمرهای جهان است که تا به امروز در سه صنعت زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

1.  صنعت نساجی: پلیمر پت در صنعت نساجی با عنوان پلی استر شناخته شده است. در صنعت پوشاک از نوعی پت به نام pet-p استفاده می‌شد اما امروزه دیگر مورد استفاده قرار نگرفته و تولید آن متوقف شده است.
2. صنعت بسته‌بندی و مواد غذایی: از پلاستیک پت در صنعت بسته‌‎بندی به عنوان یک مانع رطوبتی استفاده می‌شود. به موارد استفاده از پت می‌توان در تولید انواع بطری‌های نوشابه، آب معدنی، نوشیدنی‌ها، بطری‌های روغن‌ها و حتی بسته‎بندی محصولات دارویی، بهداشتی و آرایشی اشاره کرد. پلیمر پت در صنعت بسته‌بندی با نام عنوان pet و یا رزین pet شناخته می‎شود.
3. پلاستیکی مهندسی: برای بالا بردن استحکام مواد مختلف این پلیمر را با مواد دیگری چون فیبر شیشه ترکیب می‌دهند.

بطری پت چیست؟

شاید بتوان گفت که بیشترین مورد استفاده از پت در صنعت بسته‌بندی ساخت بطری است. تفاوت بطری پت با سایر بطری‌‎ها که از مواد مختلف دیگری تولید شده‎اند این است که با بدن انسان سازگاری دارد و به هیچ عنوان با بوییدن، لمس کردن آنها هیچ آسیبی به بدن افراد وارد نمی‌شود. از دیگر مزایای بطری پت می‎توان به سبک بودن و داشتن وزن کم، مقاومت در برابر نفوذ گازها، ارزان بودن نسبت به شیشه و فلزات، مقاومت بالا در برابر دما، مقاومت در برابر شکستگی و مضر نبودن آنها اشاره کرد. همین موارد سبب شده است است تا روز به روز تولید و استفاده از بطری‌های پت در جهان افزایش پیدا کند. جالب است بدانید که بیشترین درصد پلاستیک‌های بازیافتی جهان را بطری پت تشکیل داده است.

همانطور که در بالا گفتیم از بطری پت در صنعت بسته‌بندی بسیار استفاده می‌شود یکی از رایج‎ترین کاربردهای پت در جهان ساخت بطری‌های نوشیدنی است. اما باید بدانید که تجزیه‌ی بطری‌های پت به 300 سال زمان احتیاج دارد و همین موضوع یکی از نگرانی‎های بشریت است اما به دلیل قابلیت بازیافتی این نگرانی تا حدودی رفع می‌شود و از طرفی بطری پت با اینکه سبک است اما حجم زیادی را اشغال می‎کند.

انواع بطری پت

به طور کلی بطری پت در انواع بطری پت دارویی، بطری پت کتابی، بطری پت یک لیتری، بطری پت پنج لیتری، بطری پت استوانه‌ای، بطری پت ادویه، بطری پت گلاب و بطری پت مایع ظرف شویی تولید می‌شود که هر یک کاربرد خاص خود را دارند.

روش تشخیص بطری پت

انواع پلاستیک با علائم مختلفی شناخته می‌شوند در واقع برای انواع پلاستیک کدهایی به صورت بین المللی تعیین شده است که برای همه مفهوم واضحی دارد و می‌توان نوع پلاستیک را با کد آن شناخت. در زیر بطری‌های پت عدد 1 که با سه فلش احاطه شده است حک می‌شود و از طریق آن می‌‌توان فهمید جنس بطری از نوع پلاستیک پت است.

تشخیص پلاستیک PET بازیافتی

پلاستیک پت بازیافتی بیشترین نوع پلاستیک بازیافتی است و با نام RPET شناخته می‌شود. پلاستیک پت بازیافتی را می‌توان به بطری‌های تجزیه پذیر، الیاف فرش و پشم بازیافت کرد.

بررسی سمی بودن پت

پلاستیک پت از لحاظ بیولوژیکی خنثی است و هیچ سمیتی ندارد. این نوع پلاستیک اگر توسط انسان و یا حیوانات بلعیده شود خطری برای آنها نداشته و سلامتی‌شان تهدید نمی‌شود.

مزایای استفاده از پلاستیک پت

1. ارزان بودن قیمت پلاستیک پت: قیمت عمده بطری پت و انواع آن نسبت به قیمت بطری از جنس شیشه و فلز بسیار کمتر است از این رو شرکت و کارخانجات بسیاری در حال جایگزین کردن بطری‌های پت به جای بطری‌های شیشه‌ای و فلزی برای بسته‌بندی هستند.
2. سهولت در استفاده: درب بطری‌های پت را به راحتی می‌توان باز و بسته کرد و همین مورد یکی از مزایای ساده استفاده از بطری‌های پت است.
3. بازیافت آسان: بطری‌های پت اگر دو سال در زیر خاک بمانند حدود 30 درصدشان تخریب می‌شوند در نتیجه می‌توان گفت که مشخصات پلاستیک‌های زیست تخریب پذیر را دارا هستند. بنابراین بازیافت بطری پت و تبدیل آن به مواد دیگر راه حلی منطقی برای این مشکل است.

بازیافت بطری‌های پت در اندازه‌های بسیار بالا صورت می‌گیرد در نتیجه سبب صرفه جویی در تهیه و تولید مواد اولیه در صنایع پتروشیمی می‌شود. از طرفی در اثر بازیافت پلاستیک پت، گازهای گلخانه‌ای بسیار کمی تولید می‌شود و خطری کمتری محیط زیست را تهدید می‌کند.

• ایمنی و سلامتی بالا: در تهیه و تولید پلاستیک PET از موادی چون اکسید آنتیموآن غیرفلزی استفاده می‌شود و از فلزات سنگین به عنوان کاتالیزور نمی‌شود تا خطرناک نباشد. همین موضوع سبب شده است تا سازمان غذا و دارویی به محصولاتی که با پلاستیک پت تولید می‌شوند نمره قبولی در ایمنی را بدهد. این محصولات، سلامت تولید کننده و مصرف کننده را تهدید نمی‌کنند.

چگونگی بازیافت پلاستیک پت

فرآیند بازیافت پلاستیک پت در چند مرحله زیر صورت می‌گیرد:

1. بطری‌های پت جمع آوری شده و به ذرات ریزتری تبدیل می‌شوند. خلوص این ذرات در ارزش پلاستیک بازیافتی نقش مهمی دارد.
2. استفاده از تکنیک جداسازی ذرات که شامل شستشو و دسته‌بندی توسط جریان هوا می‌شود. در این مرحله از حمام‌های آبی نیز برای طبقه‌بندی استفاده می‌شود که از طریق آن ذرات ریز شده یا به زیر آب می‌روند و یا شناور می‌مانند. با این روش مواد متفرقه از پلاستیک نیز جداسازی می‌شوند.
3. در این مرحله برای از بین بردن آلودگی‌ها از شستشو و یا روش‌های گرمایشی استفاده می‌شود و سپس ذرات به خوبی آبکشی می‌شوند در نتیجه ترکیبات پاک کننده و یا باقیمانده آلاینده‌ها به خوبی از بین می‌روند.
4. پت بازیافتی خشک شده تا وارد مرحله بعدی بازیافت شود.
5. پلاستیک‌های به دست آمده از مراحل قبلی در دمای مناسب ذوب می‌شوند تا ذراتی که قابل ذوب نیستند از آنها جداسازی شوند و از این طریق بتوان به خلوص بالاتری از پلاستیک پت دست پیدا کرد.

شناخت و آشنایی با انواع پلاستیک از جنبه‌های مختلفی اهمیت دارد چرا که با شناخت انواع مختلف پلاستیک می‌دانید که قطعه‌ی تولید شده چه مصارفی دارد، قیمت آن چقدر است و از همه مهم‌تر آیا بازیافت می‌شود یا خیر؟ برای مثال خواهید دانست که یک ظرف پلاستیکی از چه نوع پلیمری ساخته شده است.

بهتر است قبل از اینکه با انواع پلاستیک آشنا شوید توضیح مختصری درمورد خود پلاستیک بدهیم تا به شناخت کامل‌تری برسید.

پلاستیک چیست؟

پلاستیک و ظرف پلاستیکی از مواد طبیعی چون نفت، ذغال سنگ، گاز طبیعی، مواد معدنی و گیاهان درست می‌شود. تقریبا پلاستیک‌ها از سال 1950 میلادی تا کنون در صنعت بسته بندی مواد غذایی با ظرف پلاستیکی، استفاده در قطعات مختلف وسایل حمل و نقل، در پزشکی و… استفاده می‌شود. از دلایل اصلی استفاده از پلاستیک می‌‎توان به داشتن ویژگی‌هایی چون در دسترس بودن، قیمت پایین‎تر، قابلیت انعطاف پذیری، سبکی و مقاومت بالا اشاره کرد.

شاید جالب باشد بدانید که از سال‌های 1800 میلادی از پلاستیک برای جایگزین عاج فیل و لاک لاکپشت استفاده شد و اولین پلاستیک از ترکیب سلولز که در گیاهان و درختان است، ساخته شد. پلاستیک‌ها در یک درجه حرارت مشخصی قابلیت شکل دهی پیدا می‌کنند و به همین دلیل می‌توان از آنها فرآوردهای مختلفی تولید کرد. کلمه‌ی پلاستیک نیز اشاره به انعطاف پذیری دارد که تنوع آنها را شرح می‌دهد.

تقریبا امروزه تمامی ما در زندگی روزمره پلاستیک را مشاهده می‌کنیم. وقتی با گوشی موبایل یا کامپیوترخود مشغول کار کردن هستیم بخشی از این دستگاه‌ها از پلاستیک ساخته شده‌اند. زمانی که از وسایل حمل و نقل چون قطار، ماشین و … استفاده می‌کنید باید بدانید که بسیاری از قطعات آنها از پلاستیک ساخته شده است.

ظرف پلاستیکی که در آنها مواد غذایی چون حبوبات، سس، آبلیمو و … را نگهداری می‎کنید نیز از پلاستیک هستند و حتی در بسته بندی داروها نیز از ظرف پلاستیکی استفاده می‎شود. در واقع پلاستیک‌ها امروزه در زندگی بشر بسیار استفاده می‌شود و تاثیرات مثبتی دارد.

تقسیم بندی پلاستیک‌ها

1- پلی اتیلین ترفتالات یا پلی ‌استر (PET  یا PETE)

این دسته از پلاستیک‌ها نمی‌گذارند تا اکسیژن به داخل نفوذ کرده و ماده فاسد شود از طرفی مانع از خروج دی اکسید کربن انواع نوشیدنی‌های گازدار نیز می‌شود. به همین دلیل در صنعت بسته بندی برای نگهداری انواع مواد غذایی و نوشیدنی‌ها از ظرف پلاستیکی با جنس پلی استر استفاده می‎کنند.

2- پلی اتیلن فشرده (HDPE)

پلی اتیلن در مقایسه با پلی استر از لحاظ مقاومت و ضخامت بالاتر بوده چرا که زنجیره‌های پلیمری بسته‌ای دارد و همین موضوع موجب می‌شود تا فشرده شود. پلی اتلین نسبت به بقیه‌ی پلاستیک‌ها یک ماده خاص است. از این نوع پلاستیک در تولید بطری‌های مات شیر، ظرف پلاستیکی شامپوها، بطری‌های پزشکی، کیسه‌های خواربار فروشی و … استفاده می‌شود.

3- پلی وینیل کلراید (PVC)

در ابتدا پی وی سی دومین پلاستیک پر استفاده در دنیا بود اما از آنجا که فرآیند تولید و دور ریزی این نوع پلاستیک برای محیط زیست خطرناک است دیگر مثل قبل جایگاهی ندارد. از پی وی سی در تولید کیسه‌ی خون، چسب زخم، اسباب بازی‌ها، ظرف پلاستیکی نگهداری مواد شوینده و … استفاده می‌شود.

4- پلی اتیلن با چگالی کم (LDPE)

پلی اتین‌ها ساده‌ترین ساختار شیمیایی پلیمر پلاستیکی را دارند و همین موضوع سبب شده است تا فرآوری آنها ارزان و ساده باشد. در حال حاضر این نوع پلاستیک پر استفاده‌ترین پلاستیک در جهان است.

 5- پلی پروپیلن (PP)

یکی از ویژگی‌های اصلی پلی پروپیلن، داشتن مقاومت بالا در برابر گرما است از این رو برای ساخت ظرف پلاستیکی غذاهای گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. پلی پروپیلن از لحاظ استحکام بینLPDE  و HDPE (پلی اتیلن فشرده) قرار دارد. جالب است بدانید که علاوه بر ظرف پلاستیکی غذای گرم در تولید پوشاک‌های یکبار مصرف نیز از پلی پروپیلن استفاده می‌شود.

6- پلی استیرن (PS)

پلی استیرن در برابر گرما و یا غذای چرب، استیرن تولید می‌کند که این ماده برای سیستم عصبی و مغز بسیار مضر و سمی است و همچنین بر کبد، ریه‌ها، ژن‌ها و سیستم ایمنی بدن تاثیرات منفی دارد. یکی دیگر از معایب پی اس این است که از لحاظ بازیافت نیز امتیاز کمی دارد.

در حال حاضر از پلی استیرن در تولید کارتن تخم مرغ، ظرف پلاستیکی غذا، فنجان‌ها، ظروف یکبار مصرف، کلاه دوچرخه سواری و بسته بندی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد.

ویژگی و کاربردهای ترموپلاستیک‌ها

برخی از ترموپلاستیک‌ها بسیار محکم بوده و قیمت بالایی دارند از این رو می‌توانند جایگزین فلز باشند. برخی دیگر نیز در محصولات و مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرند که در زندگی امروزی، همه ما با آنها سروکار داریم. ترموپلاستیک‌ها به دلیل داشتن خواص مکانیکی و شیمیایی مناسب در کاربردهای صنعتی فراوانی چون تجهیزات الکتریکی، لوله‌ها و تجهیزات انتقال، پوشش‌ها، اتصالات و موارد این گونه استفاده می‌شوند.

از ویژگی‌های ترموپلاستیک‌ها می‌توان به موار زیر اشاره داشت:

1. در مقابل گرما مقاومت خوبی دارند و جمع نمی‌شوند.
2. از لحاظ استحکام در سطح بالایی قرار دارند.
3. به سادگی می‌توان آنها را خم کرد.
4. هزینه‌ی فرآوری آنها کم است.
5. از لحاظ کاربردی فواید فراوانی دارند.
6. برخی از ترموپلاستیک‌ها که کیفیت پایینی دارند ذوب می‌شوند.
7. وزن کمی دارند و سبک هستند.
8. گاهی در صورت گرما دیدن نرم و در برابر سرما سخت می‌شوند.
9. قابلیت بازیافت سریع‌تری نسبت به دیگر انواع پلاستیک دارند و دوباره می‌توان از آنها در ساخت ظرف پلاستیکی و … استفاده کرد. این ویژگی ترموپلاستیک‌ها سبب شده تا در گروه پلاستیک‌های کم خطر برای محیط زیست قرار بگیرند.
10. تحت فشار زیاد شکسته می‌شوند.
11. ترموپلاستیک‌ها در مقایسه با ترموست‌ها قیمت بالایی دارند.

ویژگی و کاربردهای ترموست‌ها

ترموست‌ها در مقایسه با ترموپلاستیک‌ها در برابر خوردگی مقاومت پایینی دارند از این رو استفاده از آنها در صنایع به مواردی نظیر ساخت شیرها، لوله‌ها، ظروف، پمپ‌ها، عایق کاری، پوشش‌های محفاظ، چسبنده‌ها و … محدود می‌شود.

1. مقاومت خوبی در برابر گرما دارند.
2. انعطاف ناپذیر و سخت هستند.
3. در مقابل قارچ مقاوم هستند.
4. از لحاظ ابعاد و سایز ثابت هستند.
5. پایا هستند.

ویژگی و کاربردهای الاستومرها

الاستومرها از لحاظ شیمیایی در برابر قلیاها، نمک‌ها و اسیدهای معدنی رقیق مقاومت دارند و از آنها به عنوان مواد پوشش تانک‌ها، مخازن و لوله‌ها استفاده می‌شود.

نوع پلاستیک، روش اعمال نیرو، اجزای ترکیب، شکل محصول و فرآیند تولید همگی از عواملی هستند که بر خاصیت دقیق الاستومرها تاثیر می‌گذارند در واقع خاصیت این نوع پلاستیک‌ها تحت تاثیر این موارد است. ولی به طور کلی خاصیت کشسانی و ارتجاعی یکی از ویژگی‌های الاستومرها است.

امروزه از پلاستیک های مقاوم و سبک که قابلیت قالب گیری دارند در تولید ظروف پلاستیکی و هزاران محصول مختلف استفاده می‌شود، همین موضوع سبب شده تا با استفاده پلاستیک در زمینه‌های مختلف زندگی امروزی بشر راحت‌تر شود.

امروزه در زندگی شاهد وجود مواد پلاستیکی در همه جا هستیم وقتی وارد فروشگاه می‌شویم و نیاز به تهیه‌ی مواد غذایی داریم می‌بینیم که انواع مواد غذایی در ظروف پلاستیکی مختلفی بسته بندی و نگهداری می‌شوند که می‌توان به ظروف سس، بطری نوشیدنی‌ها، ظروف پنیر و… اشاره کرد، چرا که ظروف پلاستیکی را به راحتی می‌توان حمل و جابه‌جا کرد.

علاوه بر استفاده‌ی پلاستیک در تولید ظروف پلاستیکی، بسیاری از لوازم قابل حمل نیز با استفاده از پلاستیک تولید می‌شوند برای مثال از پلاستیک در دستگاه‌های الکترونیکی که امکان اتصال به اینترنت را دارند نیز استفاده می‌شود و شما در حال حرکت می‌توانید به اینترنت متصل شده و با دوستان و آشنایان خود در ارتباط باشید.

شاید جالب باشد بدانید که از پلاستیک‎ها در تولید لوازمی که در جهت حفاظت جان انسان‌ها به کار برده می‌شوند نیز استفاده می‌شود که می‌توان به کلاه‌های محافظ ورزشکاران و جلیقه‌های پلیس‌ها که ضد گلوله هستند اشاره کرد.
کاربردهای مختلف پلاستیک‌ها در زندگی امروزی تنها به ظروف پلاستیکی، وسایل قابل حمل نقل و محافظتی ختم نمی‌شود در ادامه شما را بیشتر با دیگر کاربردهای پلاستیک در زمینه‌های مختلف آشنا می‌کنیم تا بیشتر و بهتر بدانید که پلاستیک‌ها چقدر کاربردهای زیادی دارند. پس با ما همراه باشید.

استفاده از پلاستیک‎ها در صنعت بسته بندی

وجود ویژگی‌هایی چون سبکی، قابل قالب گیری و استحکام بالای پلاستیک‌ها آنها را به ماده‌هایی ایده‌آل برای استفاده در صنعت بسته‌بندی مواد غذایی تبدیل کرده است که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- ظروف پلاستیکی شکستنی نیستند و دیکر نگرانی بابت آسیب دیدن از شکستن ظروف نخواهید داشت و از طرفی خودشان می‌توانند از شکستنی‌ها محافظت هم کنند.

2- به دلیل قابلیت انعطاف پذیری پلاستیک‌ از آن در تولید کیسه‌های سوپر مارکت‌ها، کیسه‌های یکبار مصرف و کیسه‌های زباله استفاده می‌شود.

3- جالب است بدانید که مواد غذایی که در ظروف پلاستیکی بسته بندی شده‌اند مدت طولانی‌تری تازه‌تر می‌مانند همین موضوع سبب کاهش زباله نیز می‌شود و برای تازه نگه داشتن مواد غذایی کمتر به مواد نگهدارنده نیاز است.

4- همانطور که گفتیم پلاستیک‌ها وزن کمی دارند و ظروف پلاستیکی موجب شده تا وزن محصولات بسته بندی نسبت به گذشته حدود 28 درصد کاهش پیدا کند.

5- برخی از پلاستیک‌ها شفاف هستند و ظروف پلاستیکی شفاف به مشتریان اجازه می‌دهد تا ظاهر ماده بسته بندی شده را مشاهده کنند.

6- از پلاستیک در بسته‌بندی داروها نیز استفاده می‌شود چرا که از داروها در مقابل میکروب‌ها و سایر آلودگی‌ها محافظت می‌کند.

استفاده از پلاستیک ها در حمل و نقل

علاوه بر استفاده از پلاستیک در تولید ظروف پلاستیکی در بسته بندی، از آن در صنعت حمل و نقل نیز استفاده می‎شود. پلاستیک‌ها مقاومت بالایی داشته و از طرفی سبک هستند همین ویژگی‌ها موجب شده است تا یک ماده خوب برای استفاده در ساخت کامیون، خودرو و وسایل نقلیه باشد. از کاربرد و مزایای استفاده از پلاستیک‎ها در حمل و نقل می‎توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- حدود 10 درصد وزن و بیش از 50 درصد حجم وسایل حمل و نقل جدید را پلاستیک‌ تشکیل می‌دهد اگر دقت کرده باشید در ساخت لولاهای درب، فرمان و اجزای لوازم صوتی از پلاستیک استفاده شده است و همچنین در قسمت‌های درونی‌تر خودرو، نظیر اجزای موتور هم از پلاستیک استفاده می‌شود.

2- با پیشرفت صنعت پلاستیک، بسیاری از شرکت‌های خودرو‌سازی قصد دارند که برای سبک شدن وزن خودروهای خود از پلاستیک بیشتری استفاده کنند تا میزان مصرف سوخت پایین بیاید. در واقع هر 10 درصد کاهش وزن خودرو یا کامیون به معنای 5 تا 7 درصد صرفه‌جویی در مصرف سوخت و تولید دی اکسید کربن کمتر است.

3- استفاده از پلاستیک سبب راحت‌تر و ایمن‌تر شدن خودرو‌ها می‌شود. کمربند و ایربگ‌های از جنس پلاستیک، سپرهای با لایه پلاستیکی، پانل فومی درب‌ها و محافظ‌های سقف که با فوم پلاستیکی پر شده‌اند از جمله اجزای ساختاری هستند که از سرنشینان و مسافران خودرو در هنگام تصادف محافظت می‌کنند.

کاربرد پلاستیک ها در ورزش

شاید برایتان عجیب باشد که از پلاستیک علاوه بر تولید انواع ظروف پلاستیکی و صنعت حمل و نقل در ورزش نیز استفاده می‌شود.

1- ساخت چمن زمین فوتبال و یا راگبی از جنس پلاستیک باعث کاهش مصرف آب و کود می‌شود و از طرفی قابل بازیافت نیز است.

2- از پلاستیک‌ها در بسیاری از ورزش‌ها برای افزایش کارایی و ایمنی ورزشکاران استفاده می‌شود برای مثال کلاه‌های پلاستیکی در ورزش‌های گوناگونی از جمله راگبی اسکیت بورد ورزشکاران را از جراحات سر و ضربات مغزی ایمن می‌کند. محافظ‌های دندان، بالشتک‌های فومی پلاستیکی، دستکش دروازه‌بانی فوم لاتکس و توپ فوم پلاستیکی تور پلی‌پروپیلن (در فوتبال) را نیز می‌توان از کاربردهای پلاستیک در افزایش ایمنی ورزشکاران نام برد.

استفاده از پلاستیک ها در صنعت پزشکی

یکی از ویژگی‌های پلاستیک‌ها بهداشتی بودن آنهاست یعنی روی پلاستیک باکتری‌ها، انگل‌ها، میکروب‌ها، قارچ‌ها و جلبک‌ها توانایی رشد ندارند. همین موضوع سبب شده تا علاوه بر استفاده در صنایع غذایی چون ساخت ظروف پلاستیکی در صنایع داروسازی و پزشکی نیز کاربردهای فراوانی داشته باشند.

1- از پلاستیک‌ها از اتاق عمل گرفته تا مطب پزشکان و در ساخت وسایل پزشکی، ابزار جراحی و… استفاده می‌شود که باعث افزایش کارایی بهداشت شده است. سرنگ‌ها و لوله‌های یک بار مصرف پلاستیکی موجب کاهش احتمال بیماری می‌شود.

2- کیسه‌های خون، دارو و مایعات که از پلاستیک شفاف هستند به کارکنان مراقبت‌های پزشکی این امکان را می‌دهند تا بتوانند به راحتی دوزها را مشاهده کنند.

3- در ساخت اندام‌های مصنوعی از پلاستیک استفاده می‌شود و باعث افزایش توان و کیفیت زندگی معلولان شده است.

4- امروزه قاب عینک، لنز چشم و لنز عینک از جنس پلاستیک ساخته می‌شوند. همچنین پلاستیک‌ها به افرادی که بیماری‌های چشمی دارند و یا قربانیان جراحات کمک می‌کنند تا دوباره ببینند که می‌توان به مواردی چون قرنیه مصنوعی سیلیکونی که باعث ترمیم دید بیمار می‌شود اشاره کرد.

5- سمعک‌هایی که از جنس پلاستیک هستند و باعث افزایش شنوایی ناشنوایان می‌شوند.

استفاده از پلاستیک ها در لوازم برقی

پلاستیک‌ها سبک، با استحکام بالا، قالب پذیر و عایق الکتریسته هستند و همین مورد سبب شده تا علاوه بر ساخت ظروف پلاستیکی و پزشکی و … در صنعت لوازم برقی از پلاستیک بسیار استفاده شود.

1- روکش کابل‌ها و سیم‌ها همگی از پلاستیک هستند که در کامپیوتر، لوازم برقی و … برق لازم را تامین می‌کنند.

2- در ساخت لوازمی برقی گوناگونی از تستر گرفته تا پخش کننده دی وی دی از پلاستیک استفاده می‌شود برای اینکه سبک و هم مقرون به صرفه باشند.

3- صفحه‌های لمسی گوشی‌های هوشمند، تبلت، کامپیوتر و دیگر لوازم برقی از جنس فیلم پلی کربنات ساخته شده‌اند. استفاده از پلاستیک در گوشی‌های همراه و هدفون سبب افزایش سبکی و راحتی آنها می‌شود.

پلیسه یا قی به زیاده های قطعات پلاستیکی گفته می شود که در نتیجه نفوذ پلاستیک مذاب به درزهای بین قسمتهای نر و ماده قالب حین عملیات قالبگیری ایجاد شده و پس از اتمام فرآیند، به محصول تولید شده متصل باقی می ماند.
اگر ایجاد پلیسه هنگام پر شدن قالب رخ می دهد، فشار پر شدن را کاهش دهید. و اگر پلیسه هنگام بسته بودن قالب رخ میدهد، فشار نگهداری را کم کنید.

علائم بیرون انداز:

علایم بیرون انداز فرورفتگی قطعه که بواسطه نیروهای وارده از جک بیرون انداز به صورت موضعی روی محصول ایجاد می شود، می باشد. گاهی اوقات این فرورفتگی همراه با تنش است.
تعداد پین ها را افزایش دهید. حتی الامکان نیروی جک بیرون انداز را کم کنید.
جک پران زود عمل می کند و قطعه هنوز گرم است.
جک پران دیر عمل می کند و در نتیجه انقباض قطعه بیشتر است.
نابرابر بودن طول میله های پران که باعث می شود قطعه به درستی از قالب خارج نشده و فشار بیش از حد به آن وارد شود.
نوع دیگر این مشکل این است که قطعه به راحتی از قالب جدا شده و روی سینی دستگاه سقوط کرده و در نتیجه قطعه لهیده می شود

پلاستیک امروزه کاربردهای مختلفی در زندگی بشر دارد و همه ی ما در زندگی روزمزه انواع ظروف پلاستیکی، ظرف سس، آب معدنی و… را می بینیم و البته کاربرد پلاستیک در زندگی بشر به همین جا ختم نمی‌شود. قبل از اینکه شما را با تاریچه پلاستیک و ویژگی‌های مثبت آن آشنا کنیم که سبب شده در زندگی‌های امروزی کاربردهای متنوعی در بخش‌های مختلف صنعت، بسته بندی، حمل و نقل و … داشته باشد ابتدا توضیح مختصری از پلاستیک می‌دهیم:

پلاستیک در دسته‌ی مواد نیمه مصنوعی و مصنوعی قرار دارد و از دو روش پلیمریزاسیون و بسپارش افزایشی یا تراکمی ایجاد می‌‌شود. در واقع می‌توان گفت که پلاستیک منشا نفت و گاز دارد و با استفاده از فرآیندهای مکانیکی و حرارتی در شکل‌های مختلف و گوناگونی تغییر شکل می‌دهد. شکل پذیری پلاستیک آن را به عنوان جانشینی مناسبی برای شیشه، سرامیک و مس تبدیل کرده است. در حالت کلی پلاستیک‌ها در دو دسته‌ی زیر قرار می‌گیرند:

1- ترموپلاست‌ها (پلاستیک‌های گرما نرم) : این نوع از پلاستیک‌ها مواد پلیمری و پلاستیکی هستند که در اثر یک درجه حرارت نرم شده‌ و قابلیت شکل دهی پیدا می‌کنند و پس از از دست دادن حرارت یعنی وقتی سرد می‌شوند شکل جامد پیدا می‌کنند. پلاستیک‌های گرما نرم را می‌توان به دفعات مکرر با ذوب کردن مجددا استفاده کرد که می‌توان از این دسته از پلاستیک‌ها نایلون را نام برد.

2- ترموست‌ها (پلاستیک‌های گرما سخت): این پلاستیک‌ها شامل پیوندهای سه بعدی و عرضی هستند و به همین دلیل پس از اینکه برای اولین بار به وسیله‌ی حرارت به قطعه‌ای یکپارچه تبدیل می‌شوند اگر دوباره حرارت ببینند ذوب نمی‌شوند. از ترموست‌ها می‌توان به ملامین و باکالیت اشاره کرد.

تاریخچه پلاستیک

در سال 1862 میلادی برادران هایت موفق به تولید سلولوئيد (نام تجاری نوعی پلاستیک گرمانرم و آتشگیر است) شدند و 40 سال پس از این فردی به نام باکلند توانست باکليت (پلاستیک و باکلیت هر دو پلیمرهای آلی هستند) را تولید کند.

در فاصله‌ی سال‌های 1921 تا 1928 نايلون‌ها، اوره – فرمالدهيد و … وارد بازار شد، جالب است بدانید که نخستین پلاستیک تجارتی توسط شخصی به نام gohn wesly hyatt که همان نیترات سلولز بود تولید شد تا به عنوان جانشین عاج فیل استفاده شود چرا که در آن زمان از عاج فیل در تزیینات مختلف استفاده می‌شد.

در ابتدا صنعت پلاستیک به آرامی در جهان جلو می‌رفت اما در دهه‌ی 1930 صنایع پلاستیک‌های تجاری امروزی شروع به کار کردند. پلي وينين کلريد که نوعی پلاستیک بسیار پر کاربرد است در ساخت محصولات مختلف مورد استفاده قرار گرفت.

دهه 1950 تا 1960 دانشمندانی چون زيگلر از آلمان و ناتا از ايتاليا روش‌ها و اصول پليمراسيون را ساختند که سبب شد تا تکونولوژی جدیدی ایجاد شود و پليمرهايي مختلفي همچون پلي اتيلن‌ها، پلي پروپيلن‌ها، پلي اترها، اپوکسي‌ها و … ساخته شدند. در واقع این دوران مهم‌ترین دوره‌ی پیشرفت صنعت پلاستیک است در آن زمان پلاسیتک‌های مختلفی اختراع و تولید شدند که کاربردهای متنوعی داشتند.
در ایران نیز فراگیرترین تشکل پلیمری کشور، انجمن ملی صنایع پلاستیک ایران است که در سال 1392 فعالیت خود را آغاز کرده است.

صنعت پلاستیک از لحاظ تاریخی، رشد بسیار سریعی داشته است گرچه از اواخر قرن نوزدهم پلاستیک‌های مصنوعی به صورت گسترده به بازار نفوذ پیدا کردند ولی در حقیقت صنعت پلاستیک با ورود مواد اوليه پتروشيميايي به بازار که نسبتا ارزان بودند و با پایان جنگ جهانی دوم رشد پیدا کرد و در حال حاضر عصر کنونی را می‌توان به عصر پلاستیک‌ها نام‌گذاری کرد چرا که از پلاستیک‌ها در موارد بسیار متنوعی استفاده می‌شود.

خصوصیات و ویژگی‌های پلاستیک

پلاستیک‌ها خواص و ویژگی‌های خاص و متعددی دارند که در دیگر مواد ساختمانی، شیشه، چوب و… وجود ندارد و همین مساله پلاستیک را از این مواد متمایز کرده و باعث افزایش کاربردهای آن در زندگی امروزی بشر شده است. در ادامه شما را با خصوصیات پلاستیک آشنا می‌کنیم.

ویژگی‌های اصلی پلاستیک‌ها

جالب است بدانید که پلیمرها به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که دارند در رده پر مصرف‌ترین مواد در دنیا قرار گرفته‌اند.

1- سبک بودن: پلاستیک‌ها نسبت به فلزات از وزن کمی برخوردار هستند و به دلیل سبک بودن می‌توان از پلاستیک‌ها در شرایط و مکان‌های گوناگون استفاده کرد.

2- عایق الکتریسته بودن: همانطور که می‌دانید انواع پلاستیک در برابر الکتریسته و جریان برق عایق هستند یعنی جریان برق از آنها عبور نمی‌کند. همین ویژگی سبب شده تا بتوان از پلیمر در صنایع الکتریکی و الکترونیکی نظیر ساخت انواع کلید، پریز برق، سر پیچ لامپ و یا روکش سیم‌ها، کابل‌ها، ابزار الکتریکی و … استفاده کرد.

3- شفاف بودن: برخی از انواع پلاستیک شفاف هستند در نتیجه می‌توان آنها جایگزین شیشه در برخی از موارد چون ظرف سس، ظروف نگهداری مواد غذایی مختلف و… کرد.

4- مقاومت بالا: برخی از پلیمرها از مقاوت بالایی برخوردار هستند و همین ویژگی امکان استفاده از آنها را در شرایط گوناگون جوی فراهم کرده است برای مثال پلاستیک‌ها ضد رطوبت بوده و در برابر فرسودگی مقاوم هستند.

5- رنگ پذیری: پلاستیک‌ها رنگ پذیر هستند. از این رو می‌توان از پلاستیک‌ها در تولید قطعات گوناگونی استفاده کرد که دیگر نیاز به رنگ آمیزی آنها نباشد.

6- مقاوم بودن در برابر خوردگی و حلال‌های مواد شیمیایی: امروزه پلاستیک‌ها را در صنایع مختلفی چون صنایع غذایی، بهداشتی و شیمیایی مورد استفاده قرار می‌دهند و دلیل این امر همین ویژگی پلاستیکها است.

7- بهداشتی بودن: جالب است بدانید که روی پلاستیک‌ها باکتری‌ها، انگل‌ها، میکروب‌ها، قارچ‌ها و جلبک‌ها نمی‌توانند رشد کنند و به همین دلیل است که از پلاستیک‌ها در صنایع داروسازی، ساخت وسایل پزشکی، ابزار جراحی و دندانپزشکی استفاده می‌کنند.

8- عایق حرارت بودن: برخی از پلیمر‌ها در برابر گرما و حرارت مقاومت بسیار بالایی دارند در نتیجه از آنها در ساخت لوازمی که باید در مجاورت گرما قرار بگیرند ولی خود گرم و یا سوخته نشوند استفاده می‌شود که می‌توان به مواردی چون میز، صندلی، دسته ظروف، فرمان اتومبیل و … اشاره کرد.

9- شکل پذیری راحت: پلاستیک‌ها را می‌توان به راحتی قالب ریزی کرد و در انواع شکل و فرم‌های گوناگون تولید کرد.

10- ارزان بودن فرآیند تولید: سرعت ساخت مواد پلاستیکی بالا است و از طرفی پایین بودن قیمت مواد اولیه یکی دیگر از دلایل مهمی است که سبب استفاده گسترده از پلاستیک‌ها شده است.